W ramach obchodów 500-lecia Reformacji na Mazurach, w dniu Święta Reformacji, w kościele ewangelickim w Olsztynie odbyło się uroczyste nabożeństwo. Zebranych przywitał proboszcz parafii ks. Łukasz Stachelek, a następnie młodzież rozdała uczestnikom kartki, na których mogli napisać swoje propozycje zmian w Kościele i przybić je do specjalnie w tym celu ustawionych drzwi. Było to nawiązanie do przybicia przez Marcina Lutra 95 tez na drzwiach Kościoła Zamkowego w Wittenberdze. Spowiedź poprowadził ks. radca Bogusław Juroszek, natomiast liturgii wstępnej przewodniczyli ks. Roland Zagóra oraz ks. Mikołaj Kotkowski. Kazanie wygłosił zwierzchnik Diecezji Mazurskiej, bp Paweł Hause w oparciu o tekst z 5 Mż 5,9. Liturgię komunijną poprowadzili razem z Biskupem ks. Krzysztof Mutschmann oraz ks. Łukasz Stachelek. Następnie bp Hause otrzymał od parafii w Olsztynie rycinę nawiązującą do obchodów 500-lecia Reformacji na Mazurach, a na zakończenie udzielił zebranym błogosławieństwa. Po nabożeństwie jego uczestnicy zostali zaproszeni do sali parafialnej na herbatę i ciasto.
W niedzielę 26 października odbyło się uroczyste nabożeństwo w okazji 100-lecia kościoła w Raszągu. Jego bryła jest dobrze znana z uwagi na urokliwą wieżę oraz nietypowy jak na tamten czas budulec – kamień. Starania o powstanie w tej miejscowości kościoła rozpoczęły się w 1909 roku, a od 1914 roku powstał tam filiał parafii w Kobułtach. W latach powojennych sytuacja ewangelików odmieniła się z uwagi na falę wyjazdów miejscowych ewangelików do Niemiec. Pomimo tego wspólnota przetrwała i jest obecnie częścią parafii w Sorkwitach.
Podczas uroczystości jej proboszcz, ks. Krzysztof Mutschmann, poprowadził zebranych w liturgii, a kazanie wygłosił zwierzchnik Diecezji Mazurskiej bp Paweł Hause, który nawiązując do tekstu biblijnego z Łk 19,40: „Powiadam wam, że jeśli ci będą milczeć, kamienie krzyczeć będą.”, odniósł się do sytuacji wspólnoty w Raszągu, która przetrwała dzięki zaangażowaniu wiernych i duchownych. Wyraził też nadzieję, że przetrwa kolejne 100 lat, zastanawiając się:
„ Czy będą tu wtedy jeszcze ewangelicy? Nie wiemy, ale modlimy się o to, by nas przybywało…
…Pan Jezus mówi: „kamienie wołać będą”. Nie możemy milczeć, jeśli jesteśmy chrześcijanami. Nie możemy milczeć o tym, że Jezus jest Bogiem i wielkie cuda uczynił. A jeśli nawet zamilkniemy o tym, że mamy wielkiego Boga, świadczyć będą o tym kamienie, które będą wołać i przypominać wszystkim o tym.
Te mury zawsze pozostaną świadectwem wiary poprzednich pokoleń ewangelików….
…Możecie być dumni z tego, że mimo o wiele mniejszej wspólnoty, którą dziś tworzycie, ciągle jesteście.”
Uroczystość uświetnił śpiew chóru parafialnego z Sorkwit. Wzięło w niej udział wielu mieszkańców miejscowości oraz członkowie innych parafii ewangelickich. Wśród zaproszonych gości znalazł się także burmistrz Biskupca Reszelskiego Kamil Kozłowski, który podarował parafii tablicę związaną ze stuleciem kościoła. W obchodach uczestniczył także sołtys Rasząga Roman Jaśkiewicz, który wraz z mieszkańcami miejscowości był inicjatorem ciepłego poczęstunku po uroczystości. Na spotkaniu po nabożeństwie pojawił się także tort z wizerunkiem kościoła.
W gościnnych progach Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie odbyło się spotkanie poświęcone publikacji wydanej przez Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie.
Książka, opracowana przez bpa Rudolfa Bażanowskiego oraz Pawła Sobotko, jest zbiorem biuletynów Mazurskiego Towarzystwa Ewangelickiego autorstwa Erwina Kruka.
Spotkanie otworzył przewodniczący MTE, dr Aleksander Bauknecht. Redaktorowi Robert Lesiński poprowadził rozmowę z bp Rudolfem Bażanowskim, Wiktorem Markiem Leykiem oraz prof. Zbigniewem Chojnowskim.
To było inspirujące spotkanie pełne refleksji nad mazurskim dziedzictwem i słowem Erwina Kruka.
W niedzielę 19 października w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie odbył się koncert z okazji 500-lecia Reformacji na Mazurach.
Podczas wydarzenia wykład „Na marginesie hołdu pruskiego: 500-lecie Reformacji na Mazurach” wygłosił Wojciech Gajewski – profesor Uniwersytetu Gdańskiego, wicedyrektor Instytutu Antropologii, kierownik Zakładu Studiów nad Religią, wykładowca historii Kościoła w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej.
17 października, nabożeństwem spowiednio-komunijnym w kościele ewangelicko-augsburskim Chrystusa Zbawiciela w Olsztynie, rozpoczęła się szósta sesja XV Synodu Kościoła. Nabożeństwo poprowadzili członkowie Rady Synodalnej, a kazanie odwołujące się do Listu do Hebrajczyków (Hbr 12,1-3) wygłosił prezes Synodu Kościoła, ks. dr Adam Malina. W swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie 500 lat Reformacji na Mazurach jako ważnego etapu w dziejach chrześcijaństwa i Polski. Przypomniał o symbolicznej dacie hołdu pruskiego w 1525 r., kiedy to Albrecht Hohenzollern, ostatni wielki mistrz zakonu krzyżackiego, przyjął luteranizm i utworzył pierwsze państwo luterańskie na świecie, będące lennem Korony Polskiej. Kazanie akcentowało ciągłość wiary i tożsamości luterańskiej, wskazując, że mimo wielu zmian i trudności Kościół na Mazurach wciąż wyznaje Chrystusa jako Pana i Zbawiciela. Ks. dr Malina zachęcał do wytrwałości, odwołując się do przykładu Jezusa, i podkreślał, że historia Kościoła jest pełna bohaterów wiary, którzy zmagali się z przeciwnościami, ale pozostali wierni. Prezes Synodu Kościoła zakończył wezwaniem, aby patrzeć na Jezusa jako sprawcę i dokończyciela wiary oraz by kontynuować drogę wiary, opierając się na spuściźnie przodków i własnym świadectwie, bo Boża historia trwa nadal.
Po nabożeństwie pozdrowienia przekazali zaproszeni goście. Ks. dr Adam Malina przekazał pozdrowienia od zwierzchnika Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Polsce bp. Przemysława Semko Korozy, który z uwagi na chorobę nie może uczestniczyć w obradach Synodu.
Zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego, bp Andrzej Malicki w swoim wystąpieniu podkreślił rolę Mazur jako miejsca, gdzie Reformacja ukształtowała duchowość i kulturę regionu. Zaznaczył, że polscy metodyści, którzy przyznają się do dziedzictwa Reformacji, nie próbują zawłaszczać jej spuścizny, lecz stanowi ona bazę nie tylko dla luteran, ale dla wszystkich wspólnot, które wyrosły na fundamencie Reformacji.
Bp Malicki przypominał, że historia Mazur i Reformacji nie była łatwa ani pozbawiona ran. W ciągu wieków tutejsze wspólnoty doświadczały wojen, zmian granic, przesiedleń, nacisków politycznych i kulturowych. Szczególnie po 1945 roku, wydarzenia związane z II wojną światową i nowym kształtem granic, przyniosły dramatyczne skutki dla Mazurów. Miasta i wsie były zniszczone, panował chaos administracyjny, parafie ewangelickie były rozproszone, brakowało duchownych, a ludność miejscowa doświadczała przemocy i prześladowań. Bp Malicki podkreślił, że właśnie wtedy metodyści, na zaproszenie działaczy Kościoła Unijnego rozpoczęli działalność duszpasterską na Mazurach. Pojawiły się napięcia z Kościołem Ewangelicko-Augsburskim w Polsce, który po wojnie odbudowywał swoje struktury i parafie. Spory o użytkowanie kościołów, budynków parafialnych i o prawo do prowadzenia nabożeństw rodziły wzajemne żale i pretensje. Dopiero po latach rozpoczął się proces dialogu, a z czasem wspólny udział w wydarzeniach ekumenicznych.
Zwierzchnik polskich metodystów zakończył przemówienie modlitwą dziękczynną i prośbą do Boga o jedność, kreatywność, wytrwałość i miłość, by jubileusz był nie tylko rocznicą przeszłości, lecz fundamentem nowego początku. Wystąpienie, choć nacechowane duchem pojednania, pozostawiło potrzebę międzykościelnych rozmów, które mogłyby prowadzić do rzeczywistego zrozumienia i pojednania.
W swoim wystąpieniu prawosławny dziekan olsztyński ks. prot. mgr ppor. Jarosław Jaszczuk wyraził wdzięczność za zaproszenie i możliwość wspólnej modlitwy. Podkreślił znaczenie jubileuszu 500 lat Reformacji dla całego regionu, zauważając, że duch reformacyjny zostawił trwały ślad w każdej miejscowości Mazur. Wspominał swoje dzieciństwo na tych terenach – odwiedzanie cmentarzy, odkrywanie historii i wspólne życie w sąsiedztwie z ewangelikami. Zwrócił uwagę, że prawosławni na Warmii i Mazurach często odprawiają dziś nabożeństwa w dawnych kościołach ewangelickich, co jest dla nich szczególnym przeżyciem i formą wdzięcznej pamięci o dawnych fundatorach i wiernych, którzy te świątynie wznosili i w nich się modlili. Na zakończenie pozdrowił zebranych, życząc im długich i zdrowych lat oraz zachęcając do odwiedzania tych miejsc – symboli wspólnego dziedzictwa i wiary.
Obecny na nabożeństwie marszałek województwa warmińsko-mazurskiego, Marcin Kuchciński podziękował za zaproszenie, docenił inicjatywy związane z jubileuszem 500 lat Reformacji na Mazurach, a wśród nich wymienił wydanie reprintów pism Jana Seklucjana. Na zakończenie życzył dobrych obrad synodalnych, ale też okazji do poznania regionu.
Następnie głos zabrał dr Robert Kempa, który w wykładzie zatytułowanym „Od Reformacji, poprzez Hołd Pruski do luterańskich Mazur i Mazurów” przypomniał o związkach między powstaniem świeckiego państwa pruskiego a narodzinami luteranizmu na tych ziemiach. Wskazał, że sekularyzacja zakonu krzyżackiego i hołd pruski z 1525 roku otworzyły drogę do powstania pierwszego na świecie państwa luterańskiego – Prus Książęcych, które pozostawały lennem Korony Polskiej. Dr Kempa zaznaczył, że to wydarzenie miało fundamentalny wpływ na rozwój języka polskiego, piśmiennictwa i kultury protestanckiej w regionie, a także na ukształtowanie się tożsamości Mazurów jako wspólnoty luterańskiej. W wystąpieniu podkreślił też, że tradycja ta stanowi duchowy fundament dzisiejszej Diecezji Mazurskiej. Opowiadając o historii między Reformacją a Hołdem Pruskim, dr Kempa nawiązał do idei „pruskiej tolerancji” – współistnienia różnych kultur i wyznań, które przez stulecia budowały wyjątkowy charakter Mazur. Zakończył refleksją, że tej otwartości i duchowej mądrości można życzyć współczesnym luteranom i całemu regionowi.
Po wykładzie rozpoczęły się obrady w Hotelu Warmińskim. Na wstępie ślubowanie złożył nowy synodał ks. Marcin Brzóska (Parafia Ewangelicko-Augsburska w Cieszynie), który wszedł do synodu w miejsce bp. Marcina Orawskiego wybranego na biskupa diecezji wrocławskiej (wchodzi do synodu z urzędu). Podziękowano też za wieloletnią pracę bp. Waldemarowi Pytlowi, który zakończył kadencję jako biskup diecezji wrocławskiej i przeszedł na emeryturę.
W pierwszym dniu obrad synodałowie wysłuchali i przyjęli sprawozdania Rady Synodalnej i zwierzchnika Kościoła bp. Jerzego Samca.
W związku z jubileuszem 500 lat Reformacji na Mazurach proboszcz parafii olsztyńskiej przekazał bp. Jerzemu Samcowi i dr. Adamowi Malinie grafikę Olsztyna wykonaną przez podopieczną Domu Opieki Laurentius w Olsztynie.
W sobotę obrady rozpoczęły się modlitwą, którą przygotował dr Krzysztof Różański. Następnie synodałowie wysłuchali i przyjęli sprawozdanie Konsystorza oraz zatwierdzili budżet na 2026 r. Synod przyjął uchwałę, że rok 2026 będzie „Rokiem nabożeństwa ewangelickiego”.
W ostatnim dniu Synodu Kościoła synodalowie wzięli udział w nabożeństwie spowiednio-komuninym w kościele ewangelicko-ausgburskim w Pasymiu. Poprowadzili je duchowni diecezji mazurskiej: ks. radca Tomasz Wigłasz, ks. Witold Twardzik i ks. Łukasz Stachelek. Kazanie na tekst Mt 6,8 wygłosił zwierzchnik diecezji mazurskiej bp Paweł Hause.
Bp Hause podkreślił, że w Roku Wyznania Wiary i jubileuszu Reformacji na Mazurach Kościół patrzy wstecz na swoją historię, ale zarazem szuka dróg aktualnego wyznawania wiary. Zachęcił do trwania w nauce apostolskiej, w łamaniu chleba i w modlitwie – zwłaszcza o Kościół, jego diecezje, o diakonię, duszpasterstwa i misje. Modlitwa, według jego słów, jest dla Kościoła jak wiosła dla łodzi – to dzięki niej porusza się „łódź Kościoła”. Przywołując przypowieść o trzech pustelnikach uczących się modlitwy, kaznodzieja wskazał, że prawdziwa modlitwa wypływa z serca, a nie z doskonałej formy słów. Zachęcił, by nie obawiać się modlitwy niedoskonałej, lecz szczerej, bo Bóg widzi czyste intencje. W dalszej części kazania bp Hause odniósł się do symboliki mazurskiej łodzi – starej, ale płynącej dzięki wierze i zaangażowaniu wspólnoty. Wymienił liczne działania diecezji, począwszy od działalności duszpasterskiej i edukacyjnej, przez ośrodki diakonijne, po wydarzenia ewangelizacyjne i społeczne. Wskazał, że w tym wszystkim widać Boże działanie i wsparcie, dzięki któremu Kościół może przetrwać mimo trudności i słabości. Jednak główną osią kazania stało się rozważanie Modlitwy Pańskiej. W kazaniu każda prośba modlitwy została powiązana z życiem wiernych i odpowiedzialnością Kościoła. Bp Hause podkreślił, że mimo trudności i zmniejszenia liczby wiernych na Mazurach, Kościół trwa, bo Chrystus jest obecny w jego łodzi. Uczestników wezwał do wspólnotowego świadectwa wiary – nie tylko przez świętowanie jubileuszy, ale także przez codzienność pełną radości i odwagi służenia Bogu.
Po nabożeństwie nastąpiło wręczenie Nagrody Kościoła i podpisanie umowy partnerskiej między Niemieckim Ewangelicko-Luterańskim Kościołem w Ukrainie, a Kościołem Ewangelicko-Augsburskim w Polsce.
Obrady Synodu zostały zakończone po uroczystościach.
„Mazury nie są miejscem, które się posiada – są miejscem, które trzeba w sobie ocalić.” – Erwin Kruk
Zapraszamy 23 października (czwartek) o godz. 17:00 do sali konferencyjnej WBP (ul. 1 Maja 5) na spotkanie poświęcone „Kartkom mazurskim” – żywej księdze mazurskiej pamięci, w której splatają się losy ludzi dawnych i współczesnych, duchownych i świeckich, badaczy i artystów, Polaków i Niemców. To spotkanie o Mazurach – nie tylko jako miejscu, lecz jako duchowym domu.
Organizatorzy: Mazurskie Towarzystwo Ewangelickie , Parafia Ewangelicko-Augsburska w Olsztynie, Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Olsztynie Patron medialny: Telewizja Kopernik
Zadanie współfinansowane ze środków Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego
Paweł Hulisz – renesansowa trąbka suwakowa Marek Niewiedział – szałamaja Maciej Chwala – cynk Piotr Dąbrowski – sackbut Beniamin Lewi – dulcjan Paweł Szewczyk – perkusja
Zespół Wokalny TEMPUS:
Marta Czarkowska-Lawaty – sopran Robert Lawaty – kontratenor Jakub Grabowski – tenor Adam Sławiński – tenor Miłosz Kondraciuk – bas-baryton
W kronikach od XV do XVII wieku odnajdujemy wzmianki o zespołach towarzyszących dworom królewskim i miejskim – Alta Cappella, grających tzw. „muzykę głośną” na trąbkach, szałamajach czy puzonach. Towarzyszyły one uroczystościom dworskim i miejskim, tworząc wyjątkową audiosferę epoki. Kompozytorzy tacy jak Wacław z Szamotuł, Marcin Leopolita, Mikołaj Gomółka, Bartłomiej Pękiel, Marcin Mielczewski czy Grzegorz Gerwazy Gorczycki tworzyli dla tych zespołów utwory podkreślające prestiż władców i miast. Świadectwem ówczesnej wirtuozerii są m.in. Tabulatura Jana z Lublina, Tabulatura gdańska, łowicka, toruńska, oliwska i pelplińska.
Renesansowa Rzeczpospolita, silne i stabilne państwo ostatnich Jagiellonów i władców elekcyjnych, stworzyła sprzyjające warunki dla rozwoju kultury i muzyki.
Zespół Fistulatores et Bucinatores Regis rekonstruuje muzykę renesansu i wczesnego baroku w oparciu o źródła historyczne, używając kopii dawnych instrumentów. Tworzą go doświadczeni muzycy – pedagodzy i wykonawcy związani z najlepszymi zespołami muzyki dawnej w Polsce. Ich koncerty przenoszą słuchaczy w czasy królewskich kapel i miejskich uroczystości.
Szczególnym polem zainteresowań zespołu jest Tabulatura Jana z Lublina (1537–1548) – najcenniejszy zabytek muzyczny XVI-wiecznej Polski. Zawarte w niej tańce, o różnorodnym pochodzeniu (polskim, włoskim, niemieckim, francuskim), ukazują bogactwo kultury dworskiej i ludowej. Utwory takie jak Zakłułam się tarniem czy Jeszcze Marcinie łączą wpływy rodzimego folkloru i europejskich tradycji tanecznych. Adaptacje tych kompozycji na instrumenty dęte renesansowe, takie jak cynk, szałamaja, dulcjan czy sackbut, tworzą nową, fascynującą perspektywę ich brzmienia.
W czasie powstawania Tabulatury polska muzyka przeżywała rozkwit – przy dworze Zygmunta Augusta działał m.in. lutnista Valentin Bakfark, a wkrótce pojawili się kompozytorzy Wacław z Szamotuł, Marcin Leopolita, Mikołaj Gomółka.
Zespół wokalny TEMPUS
Zespół Tempus, założony w 2009 roku w Warszawie, tworzy czworo śpiewaków specjalizujących się w muzyce renesansu – mszach, motetach, madrygałach i pieśniach dworskich. Ich repertuar sięga od XIII do XIX wieku. Artyści dbają o historyczny kontekst utworów, często wplatając w koncerty komentarz słowny.
Tempus koncertował w Polsce i za granicą (m.in. w Krakowie, Lublinie, Rzymie, Palermo), współpracując z zespołami Il Tempo, Bornus Consort, Il Giardino d’Amore czy Sabionetta. Występował na licznych festiwalach muzyki dawnej i kameralnej, a jego koncerty transmitowała Europejska Unia Nadawców.
Zespół ma na koncie liczne nagrania muzyki polskiego baroku i renesansu, m.in. dzieł Gorczyckiego, Mielczewskiego i Stachowicza, a także nagrody branżowe, w tym Fryderyki. Obecnie kierownikiem artystycznym zespołu jest Marta Czarkowska, śpiewaczka i dyrygentka, absolwentka Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina.
Wydarzenie organizowane we współpracy z Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Olsztynie.
W piątek 26 września w kaplicy ewangelickiej w Rynie ks. Mikołaj Kotkowski przekazał w imieniu bpa Pawła Hause nagrodę wygraną w konkursie z okazji 500 lat Reformacji na Mazurach. Numery biorące udział w losowaniu zostały umieszczone w niedawno wydanej książce „Luteranie w Rynie”, a zwycięski egzemplarz zakupiła pani Stefania Littek, chórzystka parafii w Rynie. W skład wygranego zestawu wchodzą książka „Jan Seklucjan a początki polskiej Reformacji”, a także dwa reprinty „Wyznanie Wiary chrześcijańskiej Jana Seklucjana” oraz Katechizm wydany przez Jana Seklucjana. Podczas uroczystego wręczenia pani Stefanii towarzyszyło duże grono rodziny oraz znajomych. Następnie wszyscy zebrani mogli przy filiżance kawy spędzić wspólnie czas i obejrzeć wylosowany komplet.
W piątek 19 września w kościele ewangelickim w Mikołajkach odbyła się wzruszająca uroczystość z okazji jubileuszu prowadzonych przez naszą parafię ośrodków: 30-lecia Ewangelickiego Domu Opieki Arka w Mikołajkach, 20-lecia Ewangelickiego Domu Opieki Betezda w Ukcie oraz 20-lecia Środowiskowych Domów Samopomocy w Mikołajkach i Ukcie. W uroczystości wzięli udział liczni goście, a wśród nich: zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP ks. bp Jerzy Samiec, biskup Diecezji Mazurskiej ks. Paweł Hause wraz z gronem duchownych, biskup Diecezji Cieszyńskiej ks. Adrian Korczago, pani Wanda Falk – dyrektor Diakonii Polskiej, przedstawiciele urzędu wojewódzkiego, starostw powiatowych w Mrągowie i Piszu, urzędów miasta i gminy Mikołajki i Ruciane-Nida, dyrektorzy i kierownicy współpracujących z naszymi domami ośrodków pomocy społecznej, DPS-ów i ŚDS-ów. Podczas uroczystości głos zabrali między innymi księża biskupi, przedstawiciele władz wojewódzkich i samorządowych. Podopieczni naszych ośrodków wraz z terapeutami zaprezentowali chwytające za serce występy słowno-muzyczne. Imprezę uświetnił zespół Pro Musica Antiqua pod kierownictwem profesora Leszka Sarzyńskiego.
Wszystkim osobom zaangażowanym w organizację jubileuszu serdecznie dziękujemy, a prowadzone przez naszą Parafię Domy, ich podopiecznych i pracowników powierzamy Bożej opiece!
